De groenen zijn dringend aan existentiële herbronning toe om te bepalen waarom ze nog bestaan als afzonderlijke politieke stroming. Alle pogingen om aanvaardbaar te worden voor het politieke centrum of om met enig minimaal succes over te gaan tot een regeringsdeelname zijn mislukt. Dit is dan ook het geschikte ogenblik om de vraag te stellen: “Geloven we er zelf nog in?”

Eigen fouten zijn zeker een deel van die mislukkingen, maar een belangrijk deel van het groene falen is aan externe factoren te wijden. Coalitiepartners waren nooit te goeder trouw¹. Geen enkele meerderheidspartij werd ook zo consistent gebasht door de media als de groenen, dat was zo in 1999-2003 en het was nu opnieuw zo.

Tijdens elke regeringsdeelname (Vlaams én federaal in 1999-2003 en federaal in 2019-2024) hebben de andere meerderheidspartijen er alles aan gedaan om hen in het verdomhoekje te duwen.

Een analyse van hun motieven om dat te doen, kan alleen maar leiden tot de conclusie dat ze als kleinste partij in eender welke coalitie nooit de kans mochten krijgen om te scoren met eigen politieke speerpunten.

Eeuwige uitstel van de kernuitstap

Telkens weer werden zaken vastgelegd, waarvan de verwezenlijking ergens na de lopende regeringsdeelname zou vallen. De eerste beslissing voor kernuitstap van 2002 voorzag de datum van 2015 – nu al negen jaar geleden – als eindpunt.

Nauwelijks waren de groenen er in 2003 uitgewipt of de andere partijen deden er alles aan om op geen enkele manier die kernuitstap verder voor te bereiden. Er werd jarenlang zo goed als niets gedaan voor de ontwikkeling van alternatieve energie.

Tijdens deze tweede federale regeringsdeelname 16 jaar later werd dezelfde strategie toegepast. Telkens weer werden kleine incrementele toegevingen afgedwongen, met als eindresultaat een groene minister van energie die ‘andere’ vormen van kernenergie ging promoten.

Een van de centrale argumenten van de andere meerderheidspartijen was dat er onvoldoende alternatieven zijn voor kernenergie. Dat klopt. Er ontbrak wel altijd een belangrijk vervolg aan dat argument: “Omdat wij er de voorbije 20 jaar voor hebben gezorgd dat die alternatieven er niet kwamen”.

En de kwestie ligt nu opnieuw op de federale onderhandelingstafel zonder de groenen. De kernuitstap zal weer worden ‘uitgesteld’ – stilaan een eufemisme voor ‘behoud van kernenergie’.

De trein der traagheid

Een ander tekenend voorbeeld van groen falen door de systematische sabotage van de andere meerderheidspartijen is de trein (het deel van ons openbaar vervoer dat nog steeds federaal is).

Dat was zo in 1999-2003, het was in 2019-2023 niet anders. Toen kwamen er nauwelijks enige concrete verwezenlijkingen tijdens de eerste regeringsdeelname, wel veel beloften die na 2003 onmiddellijk werden afgebouwd.

Minister van Vervoer Georges Gilkinet (Ecolo) heeft weliswaar een investeringsplan verkregen dat al jaren op zich liet wachten. Ook hier gaat het over zaken die verwezenlijkt moeten worden in de jaren nà de groene regeringsdeelname.

Het is een zoveelste voorbeeld van een op zich zeer goede maatregel waar de groenen geen enkele garantie voor kregen. Want inderdaad, ook dat investeringsplan wordt nu op de helling gezet door de federale regeringsonderhandelaars.

Eerder dan altijd maar weer te buigen naar de bashing in de media, moeten de Groenen integendeel het discours van hun politieke vijanden kordaat tegenspreken, met volle overtuiging.

De andere partijen doen het al. Welke vragen N-VA-partijvoorzitter De Wever ook krijgt, hij antwoordt altijd wat hij zelf wil zeggen (en krijgt daar nauwelijks journalistiek weerwerk tegen).

Het wordt tijd dat de Groenen dat ook gaan doen. De bashing komt er toch, dus is het beter die tegen te gaan dan er zich naar te plooien. De kijker, luisteraar, lezer is wel degelijk verstandig genoeg om zelf te oordelen.

Terug naar hun bestaansredenen

Teruggaan naar de roots zelf van de groenen en de milieubeweging in het algemeen, betekent ook herwaardering van de principes en standpunten waar het allemaal ooit mee begonnen is. Ooit waren de groene partijen de politieke emanatie van veel meer dan die beweging voor een beter leefmilieu.

De groenen waren bijna synoniem met de vredesbeweging. Zij pleitten voor de afschaffing van de NAVO, voor de hervorming van het leger tot een permanente VN-vredesmacht en voor de verwijdering van de VS-kernbommen in Kleine Brogel.

De groenen stonden volledig achter het internationaal recht en achter het zelfbeschikkingsrecht van het Palestijnse volk (en het Koerdische volk en de Sahraoui’s in de Westelijke Sahara).

Vandaag verdedigen groene politieke tenoren de uitbreiding van de NAVO tot aan de Russische grens, pleiten voor de NAVO-escalatie in de Zuid-Chinese Zee en scharen zich volledig achter het NAVO-narratief over de Russische invasie in Oekraïne – tot de laatste gedode Oekraïener.

Alle nobele uitspraken van groen minister Petra De Sutter over de genocide in Gaza ten spijt, heeft de federale regering geen enkele concrete maatregel genomen tegen Israël of tegen de transit van wapens via de haven van Antwerpen (en de luchthavens van Oostende en Luik).

(Als de groenen nog enige internationale geloofwaardigheid willen behouden, kunnen ze beginnen met zich volledig te distantiëren van de groene Duitse minister van buitenlandse zaken Annalena Baerbock.)

Afwezig in de sociale strijd

Ooit waren groene parlementsleden overtuigde verdedigers van de sociale strijd – zie hun standpunten bij het failliet van Renault in februari 1997, om slechts één voorbeeld te noemen. Vandaag beschimpen politieke leiders van Groen de vakbonden als ‘een ding van het verleden’.

Ooit hielden de groenen op 4-5 mei 1985 in Mechelen een economisch congres waar een solide programma Op Mensenmaat werd opgesteld dat pleitte voor een gedecentraliseerde en milieuvriendelijke economie, herverdeling van de welvaart met fiscale maatregelen, een programma dat zelfs de PVDA zou doen blozen (zie WikiPedia).

De groenen moeten het terug durven zeggen: dit economisch systeem deugt niet, het is niet hervormbaar. De huidige links-liberale koers van de groenen zegt echter het omgekeerde: dit systeem is best OK, er dient alleen wat aan gesleuteld te worden. Het was echter net deze soft-groen-liberale koers van de groene tenoren de voorbije jaren die tot dit electoraal debacle hebben geleid.

Groen moet met andere woorden zijn eigenheid terugvinden en assertief worden. De N-VA heeft niet het alleenrecht op het antwoord ‘En dan?!’ Het is nog steeds wachten op de groene politica/us die op een zoveelste vooringenomen en onderbrekende vraag ferm antwoordt dat zij/hij de onuitgesproken premissen van de vraagstelling verwerpt.

Geen enkele regeringspartij werd zo gebasht door de media als de groenen de voorbije vijf jaar – net als in 1999-2003. Het is met andere woorden veel beter kordate replieken te geven en daar dan voor gebasht worden dan toe te geven, zwak over te komen bij het publiek en toch gebasht worden.

Progressieve frontvorming, onmogelijk?

Groen moet er ook mee stoppen te beweren dat ze niet met de PVDA willen samenwerken ‘omdat wij toch geen communisten zijn’ – een zoveelste nabootsing van het rechtse discours van Conner Rousseau.

Ze zijn toch ook geen centrumrechtse christen-democraten, neo-liberalen of rechtse Vlaams-nationalisten? Daar willen ze dan wél mee samenwerken?

Wat na twee mislukte regeringsdeelnames dus duidelijk is: de groenen mogen nooit meer deelnemen aan regeringen als kleinste partij.

Er zijn dingen die nooit meer terugkeren. Ooit waren de groenen de nieuwe, frisse, eerlijke, jonge stem in de kakafonie van traditionele partijen die alleen maar variaties op het zelfde neoliberale thema te bieden hadden.

Die tijden komen nooit meer terug. Of de groenen het graag horen of niet, voor jongeren vandaag zijn zij traditionele politici als alle andere.

Ze zijn niet langer massaal aanwezig op betogingen voor Palestina of op betogingen voor sociale rechtvaardigheid, zelfs niet eens op manifestaties voor het leefmilieu.

Actiegroepen als Climate Justice, Extinction Rebellion (XR), Fridays for Future zijn ontstaan zonder enige inbreng, laat staan, deelname van groene volksvertegenwoordigers.

En waarom blijven de groenen zich verzetten tegen een progressieve frontvorming? Aan de basis is er wel degelijk bereidheid om met de PVDA en Vooruit front te vormen – dat geldt trouwens ook voor de basis van PVDA en Vooruit.

Er is gewoon teveel dat Groen, Vooruit en PVDA bindt – veel meer dan wat hen van elkaar onderscheidt. Wat hebben de groenen immers gemeen met de rechtse partijen? Zo goed als niets.

De vorm van zo’n progressief front is bespreekbaar, dat kan gaan van losse ad hoc samenwerkingsverbanden tot gemeenschappelijke lijsten bij de verkiezingen en alles daartussenin. Het lijkt onmogelijk in de gegeven omstandigheden.

Laat ons echter dit niet vergeten: de grootste vijand van een sociaal-ecologisch samengaan van alle progressieve krachten is de rechterzijde – het is zelfs hun grootste nachtmerrie.

Politiek bedrijven is het onbereikbare nastreven. Ooit zei Nelson Mandela ‘Het lijkt altijd onmogelijk tot het wordt gedaan’. Lijkt me een goede slogan voor de groenen.

Er is wel degelijk plaats voor groene partijen. September was het record van files op de weg, sinds er zoiets bestaat als autofiles. Dat record werd de volgende maand al verbroken. Symbolischer kan het met andere woorden niet: de groenen blijven nodig.

Om die noodzaak waar te maken en terug weerwerk te bieden tegen een economisch systeem dat de wereld vernietigt – met een totale klimaatramp of een alles verwoestende kernoorlog – moeten de groenen eerst en vooral beginnen met terug in zichzelf te geloven.

En zich daar niet voor te excuseren.

 

Note: